اگر این روزها چشمان درشت، گوشهای بلند و لبخند دنداننمای موجودی عجیب به نام «لبوبو» (Labubu) را روی کیف فرزندتان یا در ویترینهای پرزرقوبرق میبینید، بدانید که شما با یک اسباب بازی ساده روبرو نیستید.
لبوبو، مخلوق هنرمند هنگکنگی «کاسینگ لونگ»، امروز به یک پدیده فرهنگی تبدیل شده که مرزهای میان دنیای کودکان و بزرگسالان را فروریخته است.
اما چه چیزی باعث میشود یک موجود با دندانهای تیز و ظاهری نامتعارف، تا این حد محبوب شود؟ برای پاسخ به این پرسش باید از لایههای ظاهری عبور کنیم و به اعماق روانشناسی و علوم اعصاب نفوذ کنیم.
پارادوکس زشتِ دوستداشتنی و پذیرش خود
یکی از جذابیتهای اصلی لبوبو در مفهومی نهفته است که ژاپنیها به آن «کیمو-کاوایی» میگویند؛ ترکیبی از ویژگیهای عجیب و حتی کمی ترسناک با المانهای بامزه.
در روانشناسی رشد، این تضاد ظاهری پیام قدرتمندی برای کودک دارد. برخلاف عروسکهای کلاسیک مانند باربی که نماد کمال و زیبایی بینقص بودند، لبوبو با دندانهای نامرتب و چهرهای شیطنتآمیز به کودک میآموزد که «نقصها بخشی از واقعیت هستند».
این پذیرشِ نقص در دنیایی که نوجوانان تحت فشار شدید شبکههای اجتماعی برای بینقص بودن هستند، نوعی لنگرگاه آرامش محسوب میشود. از سوی دیگر، روانشناسان معتقدند در آغوش گرفتن یک «هیولای مهربان»، به کودک حس تسلط بر ترسهای درونیاش را میدهد؛ او با مراقبت از یک موجود دنداندار، در واقع تمرین میکند که بر اضطرابهای ناخودآگاه خود چیره شود.
آزمایشگاه مغز: چرا عروسک فیزیکی هنوز برنده است؟
تحقیقات نوین در حوزه علوم اعصاب اجتماعی، یافتههای خیرهکنندهای درباره بازی با عروسکها دارند. مطالعات دانشگاه کاردیف نشان میدهد که هنگام تعامل با یک عروسک فیزیکی، منطقهای از مغز به نام «شیار گیجگاهی فوقانی خلفی» (pSTS) بهشدت فعال میشود. این بخش از مغز مسئول پردازش اطلاعات اجتماعی و همدلی است.
مشاهده کنید: قیمت و خرید عروسکهای خاص و زیبا
جالب اینجاست که این فعالیت مغزی حتی زمانی که کودک به تنهایی بازی میکند نیز رخ میدهد، در حالی که در بازیهای دیجیتال و تبلت، این درگیری عصبی بهمراتب کمتر است.
لبوبو به دلیل فرم فیزیکی و چهرهای که حالتهای مختلفی را القا میکند، ابزاری عالی برای تمرین «تئوری ذهن» است؛ یعنی توانایی درک این مطلب که دیگران هم احساسات و افکاری متفاوت از ما دارند.
از دنیای بازی تا تلهی مدگرایی و تجمل
اما همه ابعاد لبوبو به دنیای معصومانه بازی ختم نمیشود. یکی از نگرانیهای جدی که والدین باید به آن توجه کنند، تغییر کاربری این عروسک از یک «همبازی» به یک «اکسسوری مد» است.
امروزه عروسک لبوبو نه در اتاقهای بازی، بلکه به عنوان آویزهای گرانقیمت روی کیفها دیده میشود تا نشاندهنده بهروز بودن و وضعیت اجتماعی فرد باشد.
این فضا که تا حد زیادی توسط بازاریابی رسانهای و بلاگرها هدایت میشود، کودک را از فضای آرامشبخش بازی به سمت مادیگرایی افراطی سوق میدهد. شایعاتی مثل «خوششانس بودن» یا تمرکز بیش از حد روی مدلهای «کمیاب»، ترفندهای روانشناختی هستند که با تحریک سیستم پاداش مغز، لذتِ بازی را با لذتِ «مالکیت و فخرفروشی» جایگزین میکنند.
بلایند باکسها؛ هیجان یا اعتیاد؟
نحوه فروش لبوبو در جعبههای دربسته یا «بلایند باکس»، لایه دیگری از پیچیدگیهای این پدیده است. این روش فروش دقیقاً از همان سیستم «پاداش متغیر» استفاده میکند که در دستگاههای قمار وجود دارد.
لحظهی انتظار و باز کردن جعبه، موجی از دوپامین در مغز ایجاد میکند که برای کودکان (که بخش کنترل منطقی مغزشان هنوز در حال رشد است) میتواند بهشدت وسوسهانگیز و حتی اعتیادآور باشد.
در این فرآیند، خودِ عروسک اهمیت کمتری پیدا میکند و تمرکز کودک بر «لحظه غافلگیری» و «شکار مدل خاص» معطوف میشود. اینجاست که نقش والدین در آموزش سواد مالی و کنترل تکانه (توقف خرید هیجانی) بسیار حیاتی میشود.
شایعات متافیزیکی در برابر واقعیتها
در میان محبوبیت انفجاری لبوبو، موجی از نگرانیها درباره ماهیت «شیطانی» یا «انرژیهای منفی» این عروسک در شبکههای اجتماعی شکل گرفته است.
اما بررسیهای نمادشناسی نشان میدهد که این موجودات بر اساس افسانههای پریان نوردیک (اروپای شمالی) طراحی شدهاند؛ موجوداتی بازیگوش مثل الفهای جنگلی که در ذات خود نه خوب مطلق هستند و نه بد.
روانشناسان این حجم از شایعات را تحت عنوان «هراس اخلاقی» تحلیل میکنند؛ واکنشی که جوامع معمولاً در مواجهه با تغییرات فرهنگی سریع و پدیدههای نوظهور از خود نشان میدهند.
در واقع، خطر واقعی لبوبو نه در ظاهر آن، بلکه در کیفیت پایین نسخههای تقلبی (فیک) نهفته است که به دلیل استفاده از مواد سمی و قطعات ریز، سلامتی فیزیکی کودکان زیر سه سال را تهدید میکنند.
مشاهده کنید: قیمت و خرید انواع لبوبوهای باکیفیت
سخن پایانی: چگونه همراه فرزندمان باشیم؟
برای مدیریت این ترند، والدین نباید به سمت ممنوعیت کامل حرکت کنند، زیرا ممنوعیت معمولاً جذابیت را دوچندان میکند. راهکار اصلی، تبدیل «مصرفگرایی منفعل» به «خلاقیت فعال» است.
اگر فرزند شما لبوبو دارد، او را تشویق کنید تا برای عروسکش لباس بدوزد، خانه بسازد یا سناریوهای داستانی بنویسد. با این کار، تمرکز کودک از آویزان کردن یک وسیله گرانقیمت به کیفش، به سمت فعالیتهای رشددهنده تغییر مییابد.
مشاهده کنید: بیش از 100 قصه کودکانه جذاب و رایگان
هدف ما باید این باشد که عروسک را به جایگاه اصلی خود یعنی «ابزاری برای آرامش و یادگیری» برگردانیم و اجازه ندهیم فشارهای رسانهای، ارزش درونی فرزندمان را به اشیاء بیرونی گره بزند.
پایان.
