شاید شما هم از بعضی پدر و مادرها این جملات را شنیده باشید:” دخترم کل شب رو بیدار بود و روی پروژه‌ی علومش کار می‌کرد. اون خیلی کمال‌گراست و می‌خواد همه‌ی کارهاش بدون نقص باشه”. برخلاف تصور عمومی جامعه، کمال‌گرایی در کودکان، نه تنها یک خصوصیت مثبت نیست، بلکه یک مشکل جدی به حساب می‌آید.
اگر کودک شما کمال‌گراست، حتما با دشواری‌های زیادی روبرو هستید. این کودکان عموما برگه‌های دفتر مشقشان را به بهانه‌ی بدخطی پاره می‌کنند، تا دیروقت برای یک تکلیف ساده بیدار می‌مانند و اگر نتوانند کاری را بی نقص انجام دهند، گریه می‌کنند.
کمال‌گرایی در تمام جنبه‌های زندگی کودکان خود را نشان می‌دهد. اگر فرزند شما از هر شکست در زمین ورزش، بیش از حد ناراحت می‌شود یا برای گرفتن یک عکس سلفی ساعت‌ها وقت می‌گذارد، خطر کمال‌گرایی او را تهدید می‌کند.
نشانه‌های کمال‌گرایی در کودکان چیست؟
- مشکل در اتمام کارها به بهانه‌ی اینکه “کارم به اندازه‌ی کافی خوب نیست”
- ترس و اضطراب زیاد پیرامون شکست و عدم موفقیت
- حساسیت شدید نسبت به شنیدن انتقاد از اطرافیان
- نا امیدی زیاد بعد از اشتباه انجام دادن کارها
- انتقاد کردن مداوم کودک از خود
- به سادگی احساس خجالت و شرم کردن
- مشکل در اولویت‌بندی کارها
- انتقاد کردن زیاد به سایر افراد
- به تاخیر انداختن کارهای دشوار
خطرات کمال‌گرایی در کودکان چیست؟
- ترس از تجربه‌های جدید: ترس ناشی از شکست، کودکان کمال‌گرا را از تجربه‌ی کارهای جدید باز می‌دارد و همین امر مانع از موفقیت و رشد آن‌ها می‌شود.
- پنهان کردن درد و بیماری: کودکان کمال‌گرا حس می‌کنند که باید بی نقص به نظر برسند. به همین علت زمانی که مشکل یا بیماری‌ای دارند، در سکوت رنج می‌کشند.
- سطح اضطراب و استرس بالا: این کودکان به شدت از اشتباه کردن می‌ترسند و همین امر باعث می‌شود تا فشار زیادی را تحمل کنند. این استرس شدید، مشکلات جسمی و روحی زیادی برای آن‌ها به همراه خواهد داشت.
- ایجاد مشکلات ذهنی: کودکان کمال‌گرا بیشتر از سایرین در معرض بیماری‌هایی مثل افسردگی و سایر بیماری‌های روحی هستند.
در ادامه راههای جلوگیری از کمال‌گرایی در کودکان را با هم مرور می‌کنیم:
عزت نفس کودک را پرورش دهید
کودک را به فعالیت‌هایی تشویق کنید که باعث می‌شود حس بهتری نسبت به خودش داشته باشد. فعالیت‌هایی که صرفا برای به دست آوردن نتیجه نیستند؛ مثل کارهای داوطلبانه، یاد گرفتن مهارت‌های جدید یا انجام کارهای هنری، می‌توانند به کودک کمک کنند تا فارغ از نتیجه، از خود فعالیت لذت ببرد و نسبت به خودش دید بهتری پیدا کند.
به کودک بگویید که نمی‌تواند همه چیز را کنترل کند
از کودک بپرسید که هدفش چیست. اگر هدف او گرفتن نمره‌ی بیست در درس علوم است، به او بگویید: ” عزیزم خیلی از چیزایی که ما نمی‌تونیم کنترل کنیم هم روی موفقیت تو تاثیر میذارن. مثلا نمی‌تونیم نحوه‌ی امتحان گرفتن معلمتو کنترل کنیم”.
به کودک بگویید تنها چیزی که تحت کنترل خودش است، میزان تلاش اوست. به او گوشزد کنید که هیچوقت نباید انتظار داشته باشد همه‌چیز بی نقص و عالی پیش برود.
تلقین‌های مثبت را به کودک آموزش دهید
به فرزندتان تلقین‌های مثبت را آموزش دهید تا زمانی که کاری را اشتباه انجام می‌دهد، به جای این که از خودش عصبانی شود و انتقاد کند، با خودش مهربان باشد. مثلا اگر در امتحان ریاضی بی دقتی کرده، می‌تواند این جملات را به خودش بگوید:” یکم استرس داشتم به خاطر همین سوال رو درست نخوندم. دفعه‌ی بعد حتما چند بار سوال رو با دقت می‌خونم”.
این صحبت‌های مثبت باعث می‌شود کودک از اشتباه کردن نترسد و برای بهتر شدن تلاش کند. همین امر باعث کاهش استرس او نیز خواهد شد.
بیشتر بخوانید: 13 راه‌حل برای کاهش اضطراب امتحان در کودکان
انتظارات واقع‌گرایانه از کودک داشته باشید
انتظارات خودتان از کودک را کنترل کنید. اطمینان حاصل کنید که شما از او انتظار ندارید کامل و بی نقص باشد. انتظارات بالا ولی معقول و در حد توان کودک از او داشته باشید.
اگر کودک در برآورده کردن انتظارات شما شکست می‌خورد یا از تلاش کردن خسته شده است، احتمالا توقعات شما از حد توان او بالاتر است. سطح توقعاتتان را نرمال کنید تا فشار روانی از روی کودک برداشته شود.
تلاش کودک را تشویق کنید نه دستاوردهایش را
از تشویق کودک برای گرفتن نمره‌ی کامل اجتناب کنید. به جای این کار می‌توانید بگویید:” من بهت افتخار می‌کنم که اونقدر تلاش کردی و درس خوندی. این خیلی ارزشمنده”.
همچنین می‌توانید جنبه‌های مثبت رفتاری‌اش را هم تشویق کنید؛ مثلا می‌توانید بگویید:” خیلی خوبه که به خواهرت توی درس‌هاش کمک میکنی” یا “آفرین که با دوستات مهربونی و خوراکی‌هاتو تقسیم میکنی”.
این نوع صحبت کردن به کودک نشان می‌دهد که دستاورد و موفقیت همه چیز نیست و تلاش و رفتار اوست که اهمیت دارد.
داستان شکست‌های خودتان را برای کودک تعریف کنید
برای فرزندتان روشن کنید که هیچ انسانی کامل نیست. حتی خود شما. برای کودک از زمانی تعریف کنید که شغل مورد علاقه‌تان را به دست نیاوردید یا در یک امتحان مهم، نمره‌ی بدی گرفتید. بگذارید کودک بداند که اشتباه کردن و شکست، امری طبیعیست و برای همه اتفاق می‌افتد.
مواجه شدن با شکست را به کودک بیاموزید
درست است که شکست تلخ است، ولی غیرقابل تحمل نیست. به کودک راه‌هایی را آموزش دهید تا با کمک آن‌ها بتواند غم و نا امیدی ناشی از شکست را پشت سر بگذارد. صحبت با خانواده یا دوستان، نوشتن در دفتر خاطرات یا نقاشی کشیدن، می‌توانند پیشنهادهای مفیدی باشند.
مهارت هدف گذاری سالم را به کودک آموزش دهید
با کودک راجع به اهدافش صحبت کنید. اگر اهدافش کمال‌گرایانه هستند، برایش توضیح دهید که این نوع هدف گذاری چقدر می‌تواند برای روح و روان او خطرناک باشد. به او بگویید اهداف او باید بر اساس توانایی‌ها و شرایط زندگی‌اش باشد. سپس به او کمک کنید تا اهدافش را به صورت واقع‌گرایانه تنظیم کند.
از یک مشاور کمک بگیرید
اگر حس می‌کنید کمال‌گرایی باعث استرس، اضطراب یا افسردگی در کودک شده، حتما به دنبال کمک حرفه‌ای باشید. اگر کمال‌گرایی تا بزرگسالی همراه فرزندتان بماند، می‌تواند باعث به وجود آمدن مشکلات متعدد و جدی برای او شود.
سخن پایانی
کمال‌گرایی در کودکان، مشکلی جدیست که باید با آگاهی و صبر حل شود. کمال‌گرایی باعث ایجاد استرس و فشار بیش از حد روی کودکان می‌شود و آن‌ها را از تجربه‌های جدید باز می‌دارد. اگر نشانه‌های کمال‌گرایی را در فرزندتان مشاهده کردید، سریعا برای کمک به او اقدام کنید.
همین حالا نظر خود را با دیگران به اشتراک بذارید: کلیک کنید